Cudowny lek na dyktanda melodyczne cz.1

Problemy z pisaniem dyktand melodycznych są zazwyczaj bardzo dotkliwe dla ucznia. Dlaczego? Bo często powodują ogromny stres – często taki, który powoduje całkowitą niemoc przy następnych dyktandach. Jakby tego było mało, często jest tak, że pisze się na zajęciach kształcenia słuchu dużo dyktand melodyczno-rytmicznych, bo takie właśnie ćwiczenie scala wszystkie pozostałe ćwiczenia i pętla się zaciska. Czy istnieje cudowne lekarstwo na problem z dyktandami melodycznymi?

Obawiam się, że nie... niestety. Ale nic straconego, bo tutaj wcale nie trzeba cudów! Raczej trochę samozaparcia i chęci. Jeśli masz problemy z dyktandami melodycznymi jest to świetny moment na podjęcie próby wyjścia z tej sytuacji i potraktowanie tego jak każdego innego problemu. A z rozwiązywaniem problemów jest tak, że wypadałoby wiedzieć co je powoduje, żeby móc je skutecznie rozwiązać. Jak z każdą inną nieprzyjemna sytuacją, trzeba po prostu podnieść rękawicę, a nie poddawać się walkowerem!

Punkt pierwszy - znaleźć przyczynę!

Skupmy się na początek na jednogłosowym dyktandzie melodycznym i rozbierzmy je na części. Gdyby tak nad nim chwilę podumać to okaże się, że składa się ono z melodii i rytmu – co nie jest specjalnie odkrywcze – natomiast wnioski z tego są następujące:

1. Melodia to ciąg interwałów melodycznych (zakładamy melodię jednogłosową na razie). Pytanie czy potrafisz szybko rozszyfrować, jakie to są kolejno interwały. Ma tu znaczenie:

• Trafność rozpoznania – czyli czy umiesz faktycznie nazywać interwały. Dosyć trudno jest napisać melodię, będącą ciągiem interwałów bez znajomości tychże interwałów (no chyba, że jest się szczęśliwym posiadaczem słuchu absolutnego). W taki przypadku musisz najpierw skupić się nad Rozpoznawaniem interwałów – w tym przypadku zacznij od ćwiczeń interwałów granych melodycznie w górę i w dół. Jak sprawdzić czy to umiesz? Zrób sobie Test z interwałów koniecznie dla jednego powtórzenia i najdłuższego lub jakiegoś umiarkowanego czasu między interwałami, ilość interwałów w serii dowolna. Oczywiście w opcjach ustaw jedynie te interwały, które znasz lub znać powinieneś dla opcji grania melodycznie w górę i melodycznie w dół. Ustawienia możesz zobaczyć za obrazkach poniżej. Najpierw po wejściu w Test z interwałów wejdź do opcji, żeby sprawdzić ustawienia interwałów - jak na obrazku poniżej:

Następnie zaznacz te interwały, które Ciebie dotyczą i sposób gry - jak poniżej:

Wówczas po zapisaniu - ustaw opcje testu jak poniżej:

Jeśli masz z tym zadaniem problem lub wyniki są niezadowalające oznacza to, że zdecydowanie musisz skupić się w pierwszej kolejności na ćwiczeniach z Rozpoznawania interwałów. Bo bez tego nie masz specjalnie wybujałych szans na napisanie dyktanda w szkole. Jeśli natomiast to zadanie to poszło pomyślnie kilka razy - zastanów się nad następnym krokiem.

• Szybkość rozpoznania interwałów – ja osobiście byłam takim asem z kształcenia słuchu, że potrafiłam się zastanawiać nad interwałem typu kwarta czysta przez cały czas grania całego dyktanda. Domyślasz się więc jak szczęśliwa byłam pisząc dyktando melodyczne – niech będzie, że tylko jednogłosowe. Jak już nawet poziom interwałowy był dla mnie przystępny – to i tak nie zdążałam napisać całego dyktanda w przewidzianym czasie.Często przerwa między graniami to było zbyt mało czasu na zapisanie tego co zapamiętałam. Tak to już jest jak trzeba zaśpiewać sobie 3/4 gamy, żeby poznać interwał. No a później jeszcze sprawdzić... W związku z tym być może Twoim problemem, podobnie jak kiedyś moim, jest nie to, że nie umiesz w ogóle rozpoznać interwału, ale że musisz mieć czas, żeby go analizować. Na średnim poziomie zaawansowania chodzi o to, żeby słyszeć interwał, a nie go analizować na 3 sposoby. Chodzi o to, żeby po przesłuchaniu interwału szybko umieć go nazwać. Jeśli nie wypracowałeś sobie skrótów przy analizie interwałów – np. typu piosenki – może być Ci trudno. Jak sprawdzić czy to Twój problem? Tak jak powyżej – Wykonaj Test z interwałów z tą różnicą, że musisz sprawdzić swoje umiejętności dla najszybszego tempa – czyli najmniejszej liczby sekund na powtórzenie. Ustawienia jak poniżej:

Nie udało się najlepiej? Zastanów się dlaczego – może ty również potrzebujesz zaśpiewać sobie gamę durową, albo molową, żeby ustalić rozmiar interwału. Zajrzyj do artykułu Piosenki pomocne przy rozpoznawaniu interwałów muzycznych. Jeśli test wyszedł śpiewająco – gratuluję! Idziemy dalej....

• Umiejętność zbudowania interwału od danego dźwięku – może umiesz szybko rozpoznać interwał, ale błędnie zapisujesz na pięciolinii interwał od poprzedniego dźwięku? Takie rzeczy ćwiczy się w części teoretycznej. Zadania polegają na budowaniu interwałów od podanych dźwięków w górę lub w dół. Jeśli na zajęciach masz z tym problem zdecydowanie poćwicz sam w domu. Skąd wiedzieć, że to Twój problem? Na naszej stronie jeszcze nie mamy ćwiczeń z budowania interwałów na pięciolinii, ale nic straconego. Jeśli poprzednie kroki okazały się dla Ciebie proste, zajrzyj do ćwiczenia Dyktanda Melodyczne i weź jakieś jednogłosowe dyktando na Twoim poziomie – fragment 2 taktowy – pierwszy i drugi takt tego dyktanda. Najpierw zapisz ciąg interwałów dyktanda dla poniższego fragmentu wyglądałoby to na przykład tak:

 2>↑   4↑   5<↓   8↑   6>↓

Następnie zapisz nutami od pierwszego dźwięku. Dla naszego przykładu np. od d¹ wyglądałoby to tak:

Sprawdź to dla kilku melodii łatwiejszych i trudniejszych. Jeśli Twoje zapisane z ciągu interwałowego nuty są inne niż powinny być potrzebujesz poćwiczyć budowanie interwałów na pięciolinii. Jeśli są poprawne, trzeba zastanawiać się dalej.

Kolejnym elementem sprawiającym, że mamy w ogóle szanse na zapisanie linii melodycznej jest:

2. Pamięć muzyczna – żeby mieć szansę zapisać melodię na pięciolinii po zagraniu przez nauczyciela trzeba albo pisać tyle ile się da w trakcie grania, albo zapamiętać takt lub dwa przy graniu dyktanda i w całości zapisać je w przerwie między graniami. Jeśli nie mamy problemów z interwałami to z zapisem zapamiętanej melodii nie powinno być problemów. W zależności od tego ile grań masz do dyspozycji – tak dobrej pamięci muzycznej potrzebujesz. Na razie załóżmy, że potrzebujemy zapamiętać 1 takt przy jednym graniu. Wydaje się banalne? Sprawdź czy to potrafisz. Na początku z ćwiczenia Dyktanda melodyczne wybierz dowolne dyktando jednogłosowe i zapamiętaj dowolny pojedynczy takt po jednym przesłuchaniu. Zaśpiewaj go. Jeśli masz jakiekolwiek – nawet najmniejsze wątpliwości, że zaśpiewałeś poprawnie musisz poćwiczyć zapamiętywanie krótkich melodii. Jeśli zadanie było dla Ciebie łatwe weź fragment dwutaktowy i zapamiętaj z niego jeden takt przy pierwszym odtworzeniu i drugi po drugim odtworzeniu. Jeśli po dwóch graniach pamiętasz dobrze oba takty. Gratuluję. Powtórz ćwiczenie z dwutaktami odtwarzajac połowę dyktanda lub całe dyktando. Zazwyczaj pierwszy takt idzie łatwo - kolejne już nie. Dodatkową trudnością jest to, że po tych taktach, które zapamiętujemy następnuje jeszcze kilka innych. Zanim zaczniemy pisać możemy zdążyć je zapomnieć. Stąd konieczne jest ćwiczenie zapamiętywania pojedynczych taktów w trakcie grania całego dyktanda. Tak czy inaczej pamięć muzyczna przy pisaniu dyktanda jest niezbędna, bo tyle ile się da zapisać w trakcie grania nauczyciela (o ile pozwala na pisanie w trakcie grania) to za mało. Trzeba kolejne "tyle ile się da" zapamiętać i zapisać jak najszybciej jak to możliwe. 

Jeśli chodzi o zapisanie samych wysokości dźwięku dla standardowego podejścia interwałowego przy pisaniu dyktanda to tyle. Odnośnie kolejnych problemów będę pisała w następnych blogach. Jeśli, któryś z problemów powyżej dotyczy Ciebie masz o tyle szczęście, że wiesz od czego zacząć. Skup się na problemie głównym, a nie na samym dyktandzie melodycznym. Żeby umieć pisać najpierw trzeba znać litery i zasady pisowni. Dopiero później można pisać to co się chce. Z dyktandami melodycznymi jest podobnie. Trzeba mieć bazę, żeby móc się z nim zmierzyć i nie przegrać. Nie zawsze potrzebna jest umiejętność pisania interwałowego (o tym innym razem), ale w sytuacjach kryzysowych zawsze można wszystko rozłożyć na czynniki pierwsze – czyli w tym przypadku na interwały! Nie zniechęcaj sie pierwszymi ćwiczeniami - przy regularnym ćwiczeniu na pewno będą postępy. Pamiętaj, że zawsze możesz sprawdzić swoje statystyki i zobaczyć czy jest lepiej! Co do pamięci muzycznej – tutaj również trzeba ćwiczyć, jak każdy inny rodzaj pamięci. Jeśli jako tako opanowałeś powyższe cztery sprawy przychodzi czas na zapisywanie linii melodycznych samymi główkami – czyli tylko wysokości dźwięków. Będzie nieźle jeśli uda Ci się napisać dyktando w tej formie przy ilości grań równej ilości taktów dyktanda. I nie przejmuj się - jeśli bedziesz ćwiczyć będzie z czasem lepiej, tylko musisz skupić się na tym problemie, który głównie dotyczy Ciebie. Jeśli uważasz, że masz problem ze wszystkim to zacznij po kolei na spokojnie. Jeśli jest naprawdę źle - to może być tylko lepiej. Wiara i determinacja potrafi zdziałać cuda:)

Jeśli żaden z powyższych problemów Cię nie dotyczy, to albo jesteś dobry w pisaniu jednogłosowych dyktand melodycznych, albo musisz poczekać na drugą część tego bloga ;)

I nie poddawać mi się! Każda długa podróż zaczyna się od pierwszego małego kroku!

ps. Dodaliśmy właśnie 10 kolejnych dyktand melodycznych - niedługo kolejne tym razem elementarne jednogłosowe do ćwiczeń opartych o problemy interwałowe w dyktandach ;)